شرایط و نحوه پرداخت نفقه در دوران نامزدی و عقد : معمولا زمانی صحبت از نفقه به میان میآید که زن و مرد در اصطلاح عرف ، مراسم عروسی را برگزار کردهاند. و زیر یک سقف مشترک زندگی میکنند. حال سوالی که مطرح میشود این است که آیا صرف محرمیت بین زن و مرد یا حتی خواستگاری کردن مرد از زن حق نفقه را برای زن ایجاد می کند ؟ لازم است ابتدا به تشریح مفاهیم نامزدی ، عقد و نفقه پرداخته شود .
مفهوم نامزدی
از نظر قانونگذار هنگامی که پسر به خواستگاری دختر رفته است. و با یکدیگر وعدهی ازدواج گذاشتهاند ، نامزد تلقی میشوند بدون اینکه عقدی بین آنها منعقد شده باشد. لازم به ذکر میباشد که گاهی اوقات خانوادهها صیغهی محرمیتی بین دختر و پسر میخوانند. تا در دوران آشنایی بتوانند به نحو سهلتری با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. و منتهی به وعده ازدواج یا بعبارت دیگر نامزدی شود. وانگهی وعدهی ازدواج برای دختر و پسر هیچ الزامی برای ازدواج ایجاد نخواهد کرد .
ولی از نظر عرف ، نامزدی زمانی تحقق پیدا میکند. که زن و مرد باهم عقد ازدواج را منعقد کردهاند. ولی هنوز دختر تا برپایی مراسم عروسی در خانهی پدر خود سکونت می کند.
مفهوم عقد
در اصطلاح عام دخترعقدکرده به دختری گفته میشود که با پسر موردعلاقهی خود عقدنکاح منعقد کرده است. ولی تا زمانی که در خانهی پدری خود هست، حق ایجاد روابط زناشویی تا مراسم عروسی و سکونت در منزل مشترک را نخواهد داشت.
ولی از دید قانونگذار محترم به محض وقوع عقدنکاح بین دختر و پسر ، آنها میتوانند روابط زناشویی نیز داشته باشند و هیچ محدودیتی نخواهند داشت.
مفهوم نفقه
از نظر قانونگذار محترم نفقه عبارتند از نیازهای متعارف و در شان زن مانند لباس و غذا و مسکن میباشد که از سوی مرد باید تامین شود.
نفقه در دوران نامزدی و عقد از دید عرف
طبق توافق ناگفتهای که خانواده دختر و خانواده پسر کردهاند ، تا زمانیکه دختر و پسر اعلام آمادگی برای عروسی و آغاز زندگی در محل سکونت مشترک نکرده باشند. و دختر در خانهی پدری خود اسکان دارد ، نفقهای به دختر تعلق نخواهد گرفت. بنابراین در دوران نامزدی(از دید عرف) پسر تکلیفی به پرداخت هزینهها و مخارج دختر ندارد. و این پدر دختر است که هزینهها را از جمله خوراک و پوشاک را باید متکفل بشود.
بعبارت دیگر وقتی دختر و پسر زیر یک سقف رفتند. در آن موقع مرد تکلیف دارد که نفقه را به زن خود بپردازد. حتی اگر تمکین خاص از سوی زن اتفاق نیافتاده باشد. توضیحات تکمیلی در مقاله وکیل نفقه
نفقه در دوران نامزدی از منظر قانونگذار
زوجه بعد از وقوع عقد با توجه به مواد 1102 ، 1106 و 1107 قانون مدنی مصوب سال 1307 ، استحقاق نفقه را خواهد داشت. بعبارت دیگر به محض اینکه عقد ازدواج بسته شد و زن و مرد پای سند ازدواج را امضاء کردند. حقوق و تکالیف مشترک زن و مرد برقرار میشود . یکی از این حقوق ، حق نفقه زن میباشد. که مرد مکلف به پرداخت آن در مقابل زن است.
اثبات دعوای نفقه
به محض تحقق عقد ازدواج زن مستحق دریافت نفقه است. البته ناشزه بودن زن(نافرمانی زن) مانع دریافت نفقه است. بنابراین صرف اثبات نکاح به وسیله زن در دعوای مطالبه نفقه کافی است. و دادگاه با احراز این امر حکم به نفع زن می دهد. مگر اینکه شوهر اثبات کند که زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کرده است.
آیا توافق بر عدم پرداخت نفقه ممکن است ؟
رویه دادگاهها در این خصوص متفاوت است ؛ بعضی از دادگاهها نفقه را از قواعد تکمیلی میدانند فلذا شرط را صحیح میداننداما برخی محاکم نظر مخالف این امر را دارند.
آیا عبارت " تا زمان تمکین خاص و رابطه زناشویی ، نفقه به زن تعلق نخواهد گرفت " صحیح میباشد ؟
صحیح نمیباشد ؛ زیرا زن در دوران عقد میتواند تا زمانی که مهریهاش را نگرفته است ، به استناد حق حبس ، از تمکین در برابر شوهر خودداری کرده و در عین حال نفقه هم دریافت کند.