تغلیظ دیه چیست و چگونه صورت میگیرد ؟ تغلیظ به معنای غلیظ کردن، شدیدکردن و افزایش دادن است و تغلیظ دیه به مفهوم افزایش دیه است که طبق شرایط بیان شده در قانون در موارد خاصی به انجام میرسد.
فلسفه تغلیظ دیه در ماههای حرام و حرم مکه
ماه های حرام عبارتند از محرم، رجب، ذی القعده، ذی الحجه که از قدیمالایام جنگ در این ماهها حرام اعلام شده است و مسلمانان حق جنگیدن در این ماهها را نداشته بودند و این ماهها محترم شمرده شده است.
همچنین حرم محترم مکه از قداست والایی برخوردار است و هرگونه قتلی در این مکان مقدس بسیار مذموم شناخته شده است.
بنابراین اگر در ماههای مذکور و در حرم قدسی مکه، قتل نفسی اتفاق بیافتد، شارع مقدس میزان دیه را افزایش داده است.
موارد تغلیظ دیه
وکیل دیه : موارد تغلیظ دیه در قانون مشخص شده است. اعمال تغلیظ دیه در دو مورد صورت میگیرد. قتل در ماه حرام و قتل در مکان حرام.
قتل در ماه حرام
اولین شرط برای اعمال تغلیظ دیه در ماه حرام این است که باید ارتکاب جنایت در یکی از ماههای حرام یعنی محرم، رجب، ذیالقعده و ذیالحجه صورت گرفته باشد.
دومین شرط از شرایط تغلیظ دیه در ماه حرام این است که فوت قربانی جنایت نیز در یکی از ماههای حرام صورت گرفته شود.
بنابراین با توجه به این شرایط هم عمل قتل و هم مرگ باید در ماه حرام باشد تا امکان تغلیظ دیه فراهم باشد.
قتل در مکان حرام
در صورتی که عمل قتلی در محدوده حرم محترم مکه واقع شود، مجازات دیه نفس تغلیظ خواهد شد و افزایش پیدا خواهد کرد. سایر مکان های مقدس و متبرک شامل حکم تغلیظ دیه نخواهد شد.
جراحت در ماههای حرام
در پایخ به سوال تغلیظ دیه چیست ؟ منحصراً به جنایت نفس مربوط میشود و جنایت بر اعضاء و جوارح را در بر نمیگیرد. بعبارت دیگر در صورتی که فردی در ماه حرام مورد ضرب و شتم قرار بگیرد و مستحق دیه باشد، همان مقدار دیهای را دریافت میکند که در غیرماه های حرام نیز مقرر است.
شرایط کلی تغلیظ دیه
برای اعمال تغلیظ دیه، مجموعهای از احکام و شرایط کلی مدنظر قرار میگیرد. شرایط کلی تغلیظ دیه از این قرار است:
- در حکم تغلیظ دیه فرقی بین فرد بالغ و فرد نابالغ وجود ندارد یعنی فرقی ندارد که مقتول، کودک باشد یا بزرگسال. در صورت قتل هر انسانی، بر قاتل حکم تغلیظ دیه اجرا خواهد شد.
- در حکم تغلیظ دیه تفاوتی بین زن و مرد وجود ندارد یعنی فرقی نمیکند که مقتول زن باشد یا مرد. مقدار دیه قتل هر مقدار که باشد یکسوم به آن افزوده خواهد شد.
- یکی دیگر از شرایط کلی تغلیظ دیه این است که برای اعمال این حکم فرقی بین مقتول مسلمان و نامسلمان وجود ندارد.
مقدار تغلیظ دیه
یک باور غلط حقوقی بین عامه مردم در جریان است که مقدار افزایش دیه در ماههای حرام را دو برابر بیشتر از ماههای غیرحرام میدانند. در حالی که صرفاً یکسوم به مقدار دیه افزوده خواهد شد.
دیه نفس در سال 1400
دیه نفس در سال 1400، 480 میلیون تومان است که با تغلیظ دیه یعنی افزودن یکسوم دیه(160 میلیون) جمعاً 640 میلیون میشود. لازم به ذکر است که ماه ذیالقعده از 22 خرداد تا 20 تیر، ماه ذیالحجه از 21 تیر تا 18 مرداد، ماه محرم از 19 مرداد تا 16 شهریور و در نهایت ماه رجب از 14 بهمن تا 19 اسفند میباشد.
حکم تغلیظ دیه از بیتالمال
در مواردی که دیه از طرف عاقله(اقوام مرد نزدیک) یا بیت المال پرداخت شود نیز حکم تغلیظ دیه جاری است. یعنی اگر بیتالمال یا عاقله محکوم به پرداخت دیه شدند، بازهم حکم تغلیظ دیه اعمال خواهد شد.
آیا تغلیظ دیه صرفاً در قتل عمدی جاری است؟
تغلیظ دیه در جنایت نفس اعم از عمدی و غیرعمدی قابل اجراست.
آیا جنین هم مشمول تغلیط دیه می شود؟
اگر جنین بعد از پیدایش روح به سبب حادثهای به قتل برسد، مشمول تغلیظ دیه خواهد شد.