سیر تا پیاز وکالت بلاعزل

وکالت بلاعزل چیست و در چه شرایطی انجام می شود ؟ مطابق ماده 656 قانون مدنی مصوب 1307 «وکالت عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین، طرف دیگر را برای انجام امری نائب(نماینده) خود می‌نماید.»

به این ترتیب عقد قرارداد وکالت قراردادی میان دو طرف است که در طی آن یکی از طرفین به طرف دیگر نمایندگی میدهد. به این معنا که اجازه میدهد آن شخص( وکیل )، در یک سری موارد مشخص شده در قرارداد از طرف موکل(شخصی که وکیل گرفته است) اقدام نماید.

موارد منتفی شدن وکالت

وکالت جزء عقودی نیست که به صورت دائمی منعقد شود؛ همواره عواملی وجود دارند که ممکن است به عقد وکالت پایان دهند.

ماده 678 قانون مدنی مقرر میدارد که وکالت به طرق ذیل مرتفع میشود:

1. به عزل موکل
2. به استعفای وکیل
3. به موت یا جنون وکیل یا موکل

علاوه بر مواردی که اشاره شد موارد دیگری برای پایان بخشیدن به این قرارداد وجود دارد که این موارد عبارتند از:

1. از دست دادن عقل معاش و قدرت کنترل مالی وکیل در جایی که موضوع قرارداد وکالت امور مالی همانند خرید و فروش کالای معین باشد.
2. از بین رفتن موضوعی که قرارداد وکالت برای آن شکل گرفته است؛ مثلاً موکلی به وکیل در فروش خودروی مشخصی وکالت داده است. اگر خودرو در اثر سانحه‌ای کاملاً از بین برود دیگر قرارداد وکالت منتفی میشود.
3. تمام شدن مهلت در جایی که قرارداد وکالت مدت دار باشد. مثلاً اگر قرارداد 6ماهه وکالت منعقد شده باشد، بعد از گذشت 6ماه قرارداد منتفی میشود.

روشها و طرق منعقدکردن وکالت بلاعزل

از سه راه میتوان عقد وکالت بلاعزل منعقد کرد:

1. شرط کردن وکالت در ضمن عقد لازم دیگر:

عقد لازم عقدی است که هیچ یک از دو طرف عقد، حق برهم زدن آن را ندارند مگر در صورتی که در آن قرارداد شرط فسخ گذاشته باشند یا قانون اجازه دهد.
اگر عقد وکالت در ضمن عقد لازم قرار بگیرد، به تبع آن، لازم میشود و تا زمانی که عقد اصلی باقی است، شرط ضمن آن یعنی وکالت را نمیتوان برهم زد.

2. شرط عدم عزل وکیل در ضمن عقد لازم

ضمن یک قرارداد لازم میتوان شرط شود که موکل از عزل وکیل خودداری نماید. در واقع در این حالت عقد وکالت مستقلاً محقق میشود ولی عدم عزل وکیل در ضمن عقد لازم دیگری قرار میگیرد که عقد وکالت را لازم میکند.

3. شرط عدم عزل وکیل در ضمن عقد جایز

در جایی که وکالت ضمن عقد جایز دیگری مانند ودیعه شرط بشود، طرفین وجود وکالت را تابع عقد ودیعه که عقد جایز است قرار دادند؛ در نتیجه تا زمانی که عقد باقی است شرط نیز وجود دارد و کسی که مایل به حذف شرط وکالت است باید بعنوان مقدمه عقد جایز یا همان عقد ودیعه را برهم بزند و نمیتواند ودیعه را نگاه دارد و وکالت را که بصورت شرط ضمن عقد جایز آمده است فسخ کند.

پایان بخشیدن به وکالت بلاعزل:

برای پــــایـــان بخشیدن به وکالت بلاعزل به طرق ذیل میتوان عمل نمود:

1. فسخ کردن عقـــــد لازمــــی که ضمن آن وکالت، بلاعزل شده است.این مورد خود دو فرض دارد: در فرض اول خود وکالت در ضمن عقد لازم شرط شده است. به این ترتیب با از بین رفتن عقد اصلی، وکالت از بین میرود. در فرض دوم شرط عدم عزل وکیل در ضمن عقد شرط شده است. به این ترتیب با از بین رفتن عقد اصلی صرفاً شرط عدم عزل وکیل از بین میرود و عقد وکالت بلاعزل از عقد لازم، تبدیل به عقد جایز میشود.
2. انـــــجام عمل مورد وکالت توسط خود موکل یــــا از بین رفتن موضوع وکالت: مطابق ماده 683 قانون مدنی مصوب 1307: «هرگاه متعلق وکالت از بین برود یا موکل عملی را که مورد وکالت است خود انجام دهد … وکالت منفسخ میشود.»
3. اثــــــبات باطل بودن شرط ضمن عقد که در این حالت نیز وکالت بلاعزل منتفی خواهد شد.

راحت‌ترین راه برای نفی و از بین بردن وکالت بلاعزل چیست؟

راحت‌ترین راه استفاده از ماده 683 قانون مدنی یعنی انجام مورد وکالت توسط موکل است.